Przywrotniki to wieloletnie rośliny z rodziny różowatych, które początkowo w całej Europie traktowane były jako jeden gatunek określany mianem przywrotnika pospolitego. Dopiero z czasem biolodzy, przyglądając się różnicom, jakie między tymi roślinami występują, wyodrębnili aż ponad 300 różnych ich odmian! Co ciekawe, tylko nieliczne z nich uprawia się w polskich ogrodach jako rośliny typowo ozdobne. Pozostałe rosną dziko i choć też cieszą oko, to nie przyjęły się tak chętnie w przydomowych ogrodach.
Odmiany przywrotników
Większość roślin tego gatunku należy do grupy roślin płożących i wiotkich, które stanowią idealne uzupełnienie terenów ogrodowych (obwódki, skalniaki, rabaty bylinowe, otoczenie scieżek) i jednocześnie nie zasłaniają innych roślin. Te najpopularniejsze nie są wyższe niż 10-15 cm, choć można i kupić przywrotniki sięgające aż 80 cm wysokości! Do uprawy ogrodowej najczęściej wybiera się:
Przywrotniki miękkie (ostroklapowe) – o gęstym, kępiastym pokroju oraz charakterystycznym omszeniu i jasnozielonych liściach. Ta odmiana cieszy oko licznymi, zielonożółtymi kwiatami, które są bardzo drodbne, delikatne i umiejscowione na samym szczycie pędów. Kwiaty te układają się na kształt efektownej wiechy, co sprawia, że od razu zwracają uwagę. Atutem przywrotnika ostroklapowego jest to, że kwitnie wczesnym latem, od czerwca aż do sierpnia, więc piękną barwą urozmaica zwykle dość jednostajny w tym czasie ogród. Wysokość: 40-60 cm.
Przywrotniki zrosłolistne – z pięknymi, okrągłymi liśćmi, które są podzielone palczasto i pokryte zaskakującymi, jedwabiście srebrnymi włoskami i od spodu i na swoich brzegach. Same pędy sa silnie rozgałęzione i zarazem pokładające się ku dołowi, a kwiaty żółtozielone, podobnie jak u przywrotników ostroklapowych – zebrane w efektowne wiechy. Z racji na niewielką wysokość tej odmiany, bo max 10-30 cm, świetnie sprawdza się ona np. jako obwódka dekoracyjna skalniaków, czy wykończenie innym miejsc, w których tle rosną różnorodne, wyższe rośliny. Kwitnienie: maj – lipiec.
Oraz przywrotniki pospolite – bardzo popularne, stosunkowo łatwe w uprawie i nie wymagające wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Rosną na wysokość do 10 do 40 cm (zależnie od stworzonych im warunków) i mają lekko okrągłe liście na długi ogonkach. Liście te są na brzegach ząbkowane, ale całość jest gładka, bez żadnego omszenia i bez wrażenia „skórzanego” dotyku. Kwiaty o barwie żółtozielonej pojawiają się od maja do czerwca (krótki czas kwitnięcia) i również zebrane są w typowe dla przywrotników wiechy.
Wśród polskich odmian przywrotnika warto też zwrócić uwagę na rzadsze jego wariacje jak no. nibywcięty, pasterski, połyskujący, prawie nagi, siwy, zaczerwieniony, żółtawozielony czy przywrotnika Walasa.
Jak wyglądają przywrotniki?
Już na podstawie w/w odmian tych roślin łatwo można zauważyć cechy wspólne tych roślin:
- Niewielki wzrost i płożący luk pokładający się ku podłożu charakter
- Efektowne, pojedyncze liście o różnych kolorach i kształtach, ale najczęściej zaokrąglone, duże, rozłożyste.
- Kwiatostany układające się w wiechy pełne drobnych, jasnych kwiatów, które przyciągają wzrok. Pojedynczy kwiat ma najczęściej cztery działki i cztery listki obok kielicha, natomiast nie posiada płatków tuż przy samej koronie. Dodatkowo posiada mało widoczne pręciki (cztery max pięć).
- Mieszanka barwy zielonej (ciemnej i jasnej), żółtej oraz białej
- Owoce to tzw. niełupki – są pojedyncze i zamknięte w kielichu, więc praktycznie ich nie widać
Ciekawostka: Lata temu przywrotnik uznawany był za jedną z absolutnie najważniejszych roślin w medycynie ludowej! Dziś sięga się po niego rzadziej, ale nasze prababcie dosłownie uwielbiały go za moc posiadanych przez tę roślinę właściwości leczniczych.
Wymagania uprawy i pielęgnacja przywrotników
Dla osiągnięcia optymalnego wzrostu roślin i zapewnienia im idealnych warunków do kwitnienia, należy pamiętać o:
- Przygotowaniu dla nich stanowiska słonecznego lub półcienistego
- Podłożu żyznym, przepuszczalnym, próchniczym i koniecznie lekko wilgotnym. Ważne: w większości przywrotniki dostosują się do pH podłoża, ale dla przykłady odmiana zrosłolistna najlepiej urośnie na glebie wapiennej.
- Upewnieniu się co do tego, jaka jest mrozoodporność wybranej odmiany. Większość roślin tego gatunku poradzi sobie z mrozami bez okrywania na zimę, ale zawsze lepiej to sprawdzić!
- Regularnym podlewaniu lub wsadzeniu roślin w miejscu o wystarczającej wilgotności. To ważne szczególnie w czasie suszy – jeśli wtedy zapomnimy o podlewaniu, roślina może sobie nie poradzić.
- Zasilaniu przy użyciu nawozów organicznych oraz odchwaszczaniu ziemi wokół młodych przywrotników. Gdy będą starsze same poradzą sobie z chwastami traw, zbóż, czy innych „konkurujących” z nimi o miejsce gatunków, ale dopóki są młode, ziemia przy nich powinna być z chwastów oczyszczana.
Przywrotniki same w sobie mają małe wymagania i nie trzeba przy nich wykonywać dziesiątek sezonowych prac, dlatego tym bardziej warto pilnować w/w punktów, tak, by roślina odwdzięczyła się nam pięknym wyglądem.
