Eugène Henri Paul Gauguin, jeden z najważniejszych malarzy postimpresjonistycznych, pozostawił po sobie niezwykły dorobek artystyczny, który do dziś fascynuje miłośników sztuki na całym świecie. Jego życie, pełne podróży, kontrowersji i twórczych poszukiwań, stanowi prawdziwie barwną opowieść o artyście, który nie bał się łamać konwencji, szukając nowych inspiracji w egzotycznych miejscach. Paul Gauguin nie tylko zrewolucjonizował malarstwo, ale również stał się symbolem artysty, który nieustannie dążył do wyrażenia własnej wizji świata.
Paul Gauguin – potomek słynnej rodziny
Paul Gauguin urodził się 7 czerwca 1848 roku w Paryżu, w rodzinie o międzynarodowych korzeniach. Jego ojciec, Clovis Gauguin, był dziennikarzem w radykalnym piśmie „Le National”, a matka, Aline Chazal, pochodziła z hiszpańsko-arystokratycznej rodziny Tristan Moscoso. Szczególnie matka wywarła silny wpływ na przyszłego artystę, a jego babka Flora Tristan, znana działaczka socjalistyczna i pisarka, pozostawiła po sobie trwały ślad w życiu Gauguina. Jej książki były dla artysty nie tylko inspiracją intelektualną, ale również emocjonalną.
W 1851 roku, po zamachu stanu Ludwika Napoleona Bonaparte, rodzina Gauguinów wyemigrowała do Peru, gdzie spędzili kilka lat. Okres ten był czasem stabilności i luksusu, utrzymywanego przez krewnych matki, rodzinę Moscoso. Po śmierci ojca w trakcie podróży, Gauguin i jego matka musieli dostosować się do nowych warunków życia.
Po powrocie do Francji, Gauguin uczęszczał do prestiżowych szkół, takich jak Petit Séminaire de La Chapelle-Saint-Mesmin oraz Lycée Jeanne D’Arc. Jako siedemnastolatek zatrudnił się w marynarce handlowej i wojennej.
Praca w Paryżu
Po powrocie do Paryża w 1871 roku, Gauguin podjął pracę jako urzędnik giełdowy. Równocześnie zajmował się handlem dziełami sztuki i kolekcjonował obrazy impresjonistów. W tym czasie ożenił się z Mette-Sophie Gad, pochodzącą z Danii, z którą miał pięcioro dzieci.
Praca na giełdzie zapewniała mu stabilność finansową, jednak po nieudanym eksperymencie z prowadzeniem firmy w Kopenhadze, artysta zdecydował się wrócić do Paryża i zająć wyłącznie malarstwem. Powrót nie był łatwy, malarstwo nie przynosiło dochodów, a Gauguin zmagał się z biedą. Jego pierwsza wystawa impresjonistów w 1886 roku przyniosła tylko jedną sprzedaż z 19 wystawionych obrazów.
Szkoła Pont-Aven
W 1886 roku artysta przeniósł się do Bretanii, gdzie osiedlił się w Pont-Aven. Miejscowość ta stała się centrum artystycznym, a Gauguin stał się nieformalnym liderem tamtejszej kolonii malarskiej. Wspólnie z innymi artystami, w tym Émile’em Bernardem, tworzył obrazy, które wpłynęły na dalszy rozwój malarstwa, łącząc elementy impresjonizmu z nowymi, bardziej syntetycznymi technikami. Obrazy powstałe w Pont-Aven zyskały nazwę „Szkoła Pont-Aven”, a Gauguin zyskał uznanie za swój unikalny styl.
„Żółty chrystus” – symbolem cloisonizmu
Jednym z najważniejszych dzieł z tego okresu był obraz „Żółty Chrystus” (1889), który stał się symbolem techniki cloisonizmu, łączącej wyraziste barwy z konturowymi liniami, przypominającymi witraże. Obraz ten charakteryzował się dużą symboliką, a brak perspektywy i światłocienia przyczynił się do większej prostoty formy. Gauguin zainspirowany sztuką japońską i prymitywizmem, tworzył dzieła, które wprowadzały nową, bardziej płaską jakość w malarstwie.
Burzliwa przyjaźń z van Goghiem
Gauguin nawiązał również przyjaźń z Vincentem van Goghiem. Artysta spędził dziewięć tygodni w Żółtym Domu w Arles, gdzie współpracował z van Goghiem, malując wspólne obrazy i dyskutując o sztuce. Ich relacja była jednak burzliwa, a kłótnia zakończona dramatycznym incydentem, w wyniku którego van Gogh odciął sobie ucho. Po tym zdarzeniu, drogi obu artystów się rozeszły, ale korespondowali ze sobą przez wiele lat.
Podróż na Tahiti
Coraz bardziej znużony cywilizacją, Gauguin postanowił wyruszyć na Tahiti. W 1891 roku, po zorganizowanej aukcji swoich dzieł, artysta otrzymał fundusze na podróż do Papeete. Zawiedziony europejską atmosferą wyspy, przeniósł się w głąb Tahiti, gdzie zamieszkał w prostych warunkach. Tam rozpoczął tworzenie swoich najsłynniejszych dzieł, takich jak portrety Tahitanek i sceny z życia lokalnej ludności.
Podczas pobytu na Tahiti, artysta poznał trzynastoletnią Teha’amana, która stała się jego muzą i bohaterką kilku obrazów. Po powrocie do Francji w 1893 roku, Gauguin porzucił swoją partnerkę i dziecko, tracąc bezpowrotnie z nimi kontakt.
Paul Gauguin i skandale we Francji
Po powrocie do Francji, Gauguin nadal budził kontrowersje, zarówno swoją sztuką, jak i osobistym życiem. Jego relacje z młodymi dziewczynami, a także ekscentryczne zachowanie, sprawiły, że artysta zraził do siebie wielu sponsorów. Chociaż jego prace były wystawiane w galerach, malarz żył w biedzie, utrzymując się głównie z datków przyjaciół. Po kolejnym wyjeździe na Tahiti, Gauguin przez kolejne sześć lat mieszkał w Papeete, tworząc obrazy i rzeźby inspirowane miejscową kulturą.
“Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?”
W 1897 roku, w trudnym okresie zdrowotnym, Gauguin namalował swoje największe dzieło – „Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?”. Obraz ten, będący refleksją nad życiem, śmiercią i egzystencją, stał się jednym z najważniejszych osiągnięć artysty, symbolizując jego filozoficzne poszukiwania.
Śmierć Gauguina
Paul Gauguin zmarł na atak serca 8 maja 1903 roku na wyspie Hiva-Oa w archipelagu Markizów. Jego ostatnie lata życia były pełne cierpienia, zarówno fizycznego, jak i emocjonalnego, jednak artysta nie przestawał krytykować kolonialnego systemu, który dotykał mieszkańców wyspy.
Pośmiertne rekordy
Po śmierci Gauguin zyskał międzynarodowe uznanie. Jego prace stały się ikonami postimpresjonizmu, a dzieła artysty biją rekordy cenowe na aukcjach. W 2014 roku obraz „Kiedy wyjdziesz za mąż” został sprzedany za 210 milionów dolarów, co uplasowało go na trzecim miejscu wśród najdroższych dzieł sztuki na świecie. Twórczość Gauguina pozostaje nieocenionym wkładem w rozwój nowoczesnego malarstwa, a jego życie pełne pasji i kontrowersji wciąż inspiruje kolejne pokolenia artystów.
