Na warszawskim Powiślu, przy ul. Bednarskiej 2/4, rozpoczęła się budowa nowoczesnego gmachu Uniwersytetu Warszawskiego, który stanie się nową siedzibą Wydziałów Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii oraz Nauk Ekonomicznych. Projekt autorstwa pracowni BBGK Architekci został zaplanowany jako modelowy budynek adaptowalny, zdolny do elastycznego dostosowywania się do zmieniających się potrzeb, a nawet zmiany funkcji w przyszłości.
Inwestycja o strategicznym znaczeniu
Podczas uroczystości podpisania umowy z wykonawcą 14 listopada 2024 roku, rektor Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Alojzy Z. Nowak, podkreślił znaczenie tej inwestycji jako jednej z największych w historii uczelni. Nowoczesne przestrzenie dydaktyczne i naukowe mają służyć studentom, doktorantom i pracownikom uczelni, wzmacniając jej potencjał edukacyjny i badawczy.
Projekt wyłoniono w 2020 roku w ramach konkursu architektoniczno-urbanistycznego organizowanego przez Stowarzyszenie Architektów Polskich. Zwycięski pomysł pracowni BBGK Architekci wprowadza nowoczesne rozwiązania przestrzenne, jednocześnie harmonijnie wpisując się w wyjątkowy kontekst otoczenia.
Architektura i kontekst przestrzenny
Nowy budynek powstanie na działce za XIX-wiecznym neoklasycystycznym budynkiem Łaźni Teodozji Majewskiej – dotychczasową siedzibą Wydziału Dziennikarstwa. Lokalizacja w pobliżu Mariensztatu i Bulwarów Wiślanych, a także nowego mostu pieszo-rowerowego łączącego Trakt Królewski z Pragą, wymagała od architektów szczególnej dbałości o wpisanie inwestycji w miejską tkankę.
Projekt zakłada kontynuację ulicy Mariensztat w kierunku Wisły, wzmacniając powiązania między miastem a rzeką. Kluczowym elementem budynku będzie pasaż przechodzący przez całą jego bryłę, prowadzący do trójkondygnacyjnej agory wewnętrznej – serca obiektu, które łączy główne osie budynku. Agora zapewni dostęp do zielonego dachu, na którym znajdą się przeszklone pawilony czytelni oraz ogólnodostępny ogród z widokiem na Skarpę Wiślaną i Wisłę.
Estetyka i funkcjonalność
Budynek wpisuje się w pierzejową zabudowę okolicy, harmonizując swoją wysokość z kamienicami Mariensztatu i Łaźnią Teodozji Majewskiej. Elewacja nawiązuje do klasycznych proporcji portyku historycznego budynku, a uskoki fasady nadają bryle lekkości i dostosowują ją do kameralnego charakteru sąsiedztwa.
Realizacja nowej siedziby Uniwersytetu Warszawskiego to inwestycja, która nie tylko wzbogaci ofertę edukacyjną uczelni, ale także stanie się nowoczesnym elementem przestrzeni miejskiej, przybliżając Warszawę do Wisły i tworząc miejsce otwarte dla mieszkańców.
Nowy budynek łączy się z istniejącymi ciągami komunikacyjnymi, otwierając się na miasto, i rozwija siatkę o publiczne przestrzenie i dziedzińce w jego wnętrzach. Centralna agora będzie miejscem przyczyniającym się do społecznej integracji, wspierającym procesy tworzenia wspólnotowości i tożsamości społeczności akademickiej – tłumaczą autorzy projektu z pracowni BBGK Architekci.
Samo Powiśle jest współcześnie jedną z najatrakcyjniejszych i cieszących się największą sympatią mieszkańców dzielnicą Warszawy. Jak przypominają architekci z zespołu BBGK, proces spektakularnej transformacji tej części miasta w latach 2000. zaczął się właśnie od inwestycji Uniwersytetu Warszawskiego.
Budynki Uniwersytetu Warszawskiego mają w krajobrazie Warszawy szczególny, w pewnym sensie misyjny charakter. Przez lata istnienia Uniwersytetu spełniały nie tylko partykularne potrzeby instytucji, lecz także uwzględniały interesy i potrzeby ogółu, wnosząc ogólnospołeczną wartość. Obrazowym przykładem jest Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego. Jej powstanie na Powiślu zapoczątkowało proces rewaloryzacji całej dzielnicy, którego rezultaty możemy oglądać do dziś. Było to możliwe dzięki zrozumieniu potrzeb nie tylko teraźniejszości, ale i przyszłości – podkreślają architekci.
Nowy gmach powstaje w miejscu szczególnym – w pejzażu Skarpy Warszawskiej, u podnóża Starego Miasta. To działka o silnej ekspozycji, która pozwala usłyszeć manifest ważnych idei. Dziś jak nigdy wcześniej potrzebujemy budynków, które odpowiadają na wyzwania przyszłości. Dlatego nasz projekt oparliśmy na trzech głównych założeniach: adaptowalnej, otwartej strukturze, minimalizacji śladu węglowego oraz podniesieniu jakości życia człowieka – dodają.
Adaptowalność jako podstawa projektu
Obiekt w zamyśle został zaprojektowany jako budynek nowej generacji – nie tyle budynek stricte dydaktyczno-naukowy, co przede wszystkim: budynek adaptowalny. Adaptowalny, czyli taki, który w danym momencie będzie mógł zostać zaadaptowany do być może współcześnie jeszcze nieznanych, choć z pewnością zmiennych scenariuszy przyszłości.
Aktualnie rewolucyjne zmiany zachodzą już nie na przestrzeni wieków, a dekad czy wręcz lat. Dynamicznym zmianom podlega również edukacja. Konkurs architektoniczny wygraliśmy na początku pandemii, w której doświadczyliśmy tego jeszcze mocniej. Doszliśmy wtedy do konkluzji, że nie jesteśmy w stanie z całkowitą pewnością określić, jak w erze zmian społecznych i technologicznych – choćby w perspektywie postępującej cyfryzacji – będą wyglądać szkolne biblioteki czy sale lekcyjne na przykład za 25 lat – przyznają autorzy projektu.
Architekci z pracowni BBGK stworzyli projekt budynku, który ma odpowiadać na potrzeby przyszłych pokoleń. Kluczem do tego założenia jest elastyczna, otwarta struktura, umożliwiająca łatwe dostosowanie obiektu do nowych funkcji, co znacząco wydłuży jego cykl życia. W przeciwieństwie do komercyjnych budynków projektowanych na około 50 lat trwałości konstrukcyjnej, nowy gmach Uniwersytetu Warszawskiego ma być bardziej uniwersalny i długowieczny.
Otwarta struktura pozwala na tworzenie różnorodnych przestrzeni – od wspólnych stref pracy i nauki po zamknięte gabinety – oraz dowolną aranżację wnętrz. Dzięki temu przyszłe zmiany użytkowe wymagają mniejszych nakładów finansowych i organizacyjnych. W celu zachowania spójności kompozycyjnej architekci zaplanowali układ konstrukcyjny nowego budynku równolegle do historycznej konstrukcji zabytkowych Łaźni Teodozji Majewskiej. Konsekwencją tego rozwiązania są charakterystyczne uskoki elewacji od strony ul. Dobrej i Wisłostrady, które wpływają na optymalizację i ortogonalny charakter wnętrz, ułatwiając ich organizację.
Ekologia i zrównoważony rozwój
Zaprojektowany budynek odzwierciedla także współczesne standardy ekologiczne. Zastosowanie materiałów niskoemisyjnych oraz efektywne zarządzanie energią pozwala zredukować ślad węglowy konstrukcji i eksploatacji obiektu o około 30% w porównaniu do standardowych budynków.
Budownictwo odpowiada za około 38% globalnej emisji CO2. Dlatego architekci muszą brać odpowiedzialność środowiskową i społeczną za swoje projekty. W przypadku gmachu Uniwersytetu Warszawskiego zaprojektowaliśmy obiekt adaptowalny, który naszym zdaniem jest budynkiem przyszłości. Adaptowalność to sposób na odpowiedź na współczesne wyzwania, niezależnie od tego, czy budynek pełni funkcje biurowe, mieszkalne czy publiczne – podkreślają twórcy projektu.
Funkcje nowego gmachu
Nowy budynek Uniwersytetu Warszawskiego pomieści szeroką gamę pomieszczeń dydaktycznych i badawczych. Znajdą się w nim m.in.:
- sale wykładowe i seminaryjne,
- specjalistyczne studia TV, radiowe i fotograficzne,
- Laboratorium Badań Medioznawczych z nowoczesnym wyposażeniem,
- pracownie komputerowe,
- sale konferencyjne,
- przestrzenie socjalne, administracyjne i usługowe.
Budynek zaoferuje także strefy wspólne, patia oraz tarasy rekreacyjne. W czytelni, zaprojektowanej jako otwarta przestrzeń, będą miejsca do pracy indywidualnej i zespołowej, zapewniając komfortowe warunki do nauki.
Prace budowlane rozpoczęły się w drugiej połowie listopada 2024 roku, a ich zakończenie planowane jest na drugą połowę 2027 roku. Obiekt stanie się nie tylko centrum dydaktycznym i badawczym, ale także przykładem architektury przyszłości, łączącej innowacyjność z troską o środowisko.
Oprac. na podst.: mat. prasowy BBGK Architekci.
