Na polskich dachach wciąż jeszcze widuje się pokrycia wykonane z eternitu, choć od lat wiadomo, że są one szczególnie szkodliwe dla naszego zdrowia. Dlaczego? Co sprawia, że materiał ten jest zagrożeniem dla naszych płuc, powodując w nich nieodwracalne szkody?

Czy eternit (azbest) jest szkodliwy?

Na samym początku warto wiedzieć, że azbest zalicza się dziś do dziesięciu najbardziej niebezpiecznych zanieczyszczeń na Ziemi i choć dawniej stanowił on popularną składową materiałów budowlanych, od dachów aż po rury, dziś nie tylko zakazuje się stosowania go w nowoczesnym budownictwie, ale i zdecydowanie zaleca wymianę wszystkiego, co w naszym otoczeniu go zawiera. Mało tego, początkowe efekty szkodliwości azbestu – eternitu mogą nie być widoczne gołym okiem, ale istnieje duże prawdopodobieństwo, że ujawnią się po latach i to ze zdwojoną siłą.

Czym jest azbest?

Mianem azbestu określa się ogół minerałów krzemianowych o postaci charakterystycznych włókien, które z racji na ich właściwości techniczne i chemiczne, często stosowano popularnie w budownictwie. Zanim okazało się, jak drastyczne dla zdrowia są skutki przebywania w obszarze z dużą ilością azbestu, ceniono go za odporność na działanie czynników chemicznych i fizycznych (stąd często stosowanie do produkcji rur i pokryć dachowych), wytrzymałość na rozciąganie, wysokie temperatury i elastyczność. Azbest cechuje się też ogniotrwałością i sporą izolacją termiczną, co również swojego czasu przyczyniało się do stosowania go w materiałach izolacyjnych, ale i do wyrobu ognioodpornych farb i tkanin!

Czy eternit jest szkodliwy dla zdrowia?

Tak, zdecydowanie eternit jest szkodliwy dla zdrowia. Oddychanie powietrzem, w którym znajdują się jego cząstki sprawia, że docierają one do płuc, gdzie pozostają na zawsze. To właśnie one są często przyczynkiem nowotworów, które rozwinąć mogą się nawet po dwudziestu latach od pierwszego kontaktu z dłuższym wdychaniem azbestowych (eternitowych) włókien. Ważne: im więcej tych groźnych włókien znajduje się w powietrzu, tym bardziej rośnie ryzyko zachowania na ciężkie choroby m.in. płuc.

Corocznie z powodu problemów po kontakcie z azbestem umiera około 100 000 ludzi na całym świecie.

Czy zdejmowanie eternitu jest szkodliwe?

Podobnie jak sam eternit, tak i jego zdejmowanie z dachów jest bardzo niebezpiecznie i nie powinno się tego robić samodzielnie, bez odpowiednich środków ochrony oczu, nosa i ust. Standardowy demontaż dachów zrobionych z eternitu wiąże się nieuchronnie z uszkodzeniami mechanicznymi takiego pokrycia, podczas których dochodzi do intensywnego wydzielania się do powietrza trujących włókien. Tzw. włókna długie (najbardziej szkodliwe) przenikają do płuc i dosłownie się w nie wbijają, wywołując z czasem różnorodne schorzenia i powikłania oddechowe.

Czy rury azbestowe są szkodliwe?

Wiele osób dopiero po czasie dowiaduje się, że część rur znajdujących się w zamieszkanych przez nie nieruchomościach dawnego budownictwa została wykonana z azbestu lub połączenia azbestu z cementem. Czy takie rury azbestowe są szkodliwe? Niestety tak. Można śmiało powiedzieć, że jest to przestarzała struktura, która nie tylko szkodzi naszemu zdrowiu, ale i realnie mu zagraża. Wprawdzie Państwowy Zakład Higieny już w 1987, a później 2000 roku wydał opinię, że woda płynąca tymi rurami nie jest bardzo szkodliwa dla zdrowia, bo płyną w niej znikome ilości azbestowych włókien, ale… jeśli płyną latami, to sami możemy się domyśleć, że niekoniecznie jest to dla nas coś dobrego.

Dawniej tego typu rury kładzione były w sieciach wodociągowych (i to już od około 1957 roku!) i niestety na obszarze Polski wciąż nie wszystkie zostały wymienione. Większość przedsiębiorstw zarządzających takimi ciągami albo już wymienia, albo jest na etapie projektowania takiej renowacji, bo z racji jej skali jest to zwykle bardzo rozległe przedsięwzięcie.

Polski rząd już w 2002 roku przyjął ustawię, która nakazuje usunięcie wszystkich rur azbestowo-cementowych do końca roku 2032. Do tego czasu zostało jeszcze blisko dziesięć lat, więc możemy być niemal pewni, że jeszcze długo, często wbrew własnej woli i dbaniu o swoje zdrowie, będziemy mieć z nimi kontakt. Warto wiedzieć, że rury azbestowe są stosunkowo uciążliwe do wymiany właśnie przez wzgląd na trujący materiał, z jakiego je wykonano. Operacja ta jest czasochłonna i wymaga zachowania najwyższej ostrożności, ponieważ jej niezachowanie grozi powikłaniami i chorobami wśród ekip remontowych. Rury uszkodzone w czasie takiego procesu (uderzone, piłowane lub szlifowane narzędziami szybkoobrotowymi) wydzielają groźne, długie włókna, które przenikając do powietrza mogą osiąść na płucach osób postronnych.

Do tego, samo składowanie już wykopanych, ale wciąż groźnych dla zdrowia rur azbestowych stanowi osobny, niezwykle ważny problem.

Czy jednorazowy kontakt z azbestem jest szkodliwy?

Krótki, jednorazowy kontakt z azbestem nie powinien być bardzo szkodliwy, ale wszystko zależy tu od jego skali i intensywności. Jeśli kontaktem tym była np. rozbiórka dachu, w czasie której wydzieliło się dużo włókien długich, to możemy być pewni, że to naszemu zdrowiu zaszkodzi. Niedostrzegalne włókna osiądą w płucach, a i chemiczna trucizna będzie je osłabiać, zakażać i prowadzić do chorób.

Najczęstsze schorzenia związane z działaniem azbestu to:

  • Rak płuc
  • Rak oskrzeli
  • Pylica azbestowa
  • Międzybłoniak opłucnej i międzybłonianiak otrzewnej

Podsumowując, czy eternit (azbest) jest szkodliwy? Bardzo! Zdecydowanie dla pozornej oszczędności na niewymienianiu starego, eternitowego dachu czy rur, nie warto ryzykować własnego zdrowia. To, co dzieje się z płucami, podobnie jak i tempo rozwijania się chorób wynikających z długotrwałego kontaktu z azbestem, jest przerażające i niestety większość osób, które decydują się mimo wszystko pozostać w otoczeniu azbestowego powietrza, rozumie to o wiele za późno.